Νέα δημιουργική μεσαία τάξη

Τέσσερις παρατηρήσεις της νέας μεσοαστικής ταυτότητας.

H επανατοποθέτηση της προαστικότητας

Οι κατασκευαστικές εταιρείες έχουν σήμερα έξυπνα οικειοποιηθεί αυτό που ήταν κάποτε απαίτηση της avand garde, την συγχώνευση τέχνης και ζωής , με σκοπό να ανοίξουν δρόμο για νέες αγορές. Η μεσαία τάξη μετοικεί στο κέντρο με δημιουργικές απαιτήσεις στην καθημερινότητά της. Το Designer’s Village των βορείων προαστίων μετακομίζει στην Κυψέλη, στο Μεταξουργείο, στο Γκάζι, στο Παγκράτι. Εκεί που είναι τα θέατρα, οι εκθέσεις, οι φορτισμένες με ιστορικότητα περιοχές, εκεί που η πυκνότητα δεν είναι μειονέκτημα. Εκεί που διαμορφώνεται ως μία «νέα elite», όπως την χαρακτηρίζει ο R.van Toorn 1 ή αλλιώς μία «δημιουργική τάξη» σύμφωνα με τον R. Florida 2.

Μία σχεδιασμένη ζωή

Υπάρχει μία πληθυσμιακή ενότητα στην Ευρώπη και την Δύση που προτιμάει και επιδιώκει η καθημερινότητά της να είναι απολύτως σχεδιασμένη. Στην πραγματικότητα οι περισσότεροι μεσοαστοί είναι ευτυχισμένοι όταν όλη τους η ζωή είναι σχεδιασμένη. Τρομοκρατούνται στην ιδέα να πάνε διακοπές χωρίς το “βραχιολάκι” 3. Με τον ίδιο τρόπο επιδιώκουν το σχεδιασμό σε αντικείμενα και χώρους της καθημερινής ζωής, μία τάση στην οποία καλείται η αγορά να ανταποκριθεί. Αυτό που ήταν παλιότερα προνόμιο μίας elite γίνεται εμπόριο, που οι κατασκευαστικές εταιρείες και οι μεμονωμένοι εργολάβοι χρησιμοποιούν για να τραβήξουν προσοχή και κέρδη 4. «Το να απολαύσεις σήμερα την δημιουργικότητα δεν είναι θέμα χρημάτων ή κληρονομικού στυλ, αλλά της μεσοαστικής ταυτότητας» 5.

Μια customized ζωή

Ένας νέος καθωσπρέπει λαικισμός (όπως εξυπηρετεί επιτυχημένα η ΙΚΕΑ) έρχεται να παρέχει στους μεσοαστούς την πολυτέλεια να συνθέσουν τις δικές τους ταυτότητες μέσω του design. Η ιδέα του προσαρμοστικού σχεδιασμού (customization) ξεκίνησε από τα αυτοκίνητα. O αγοραστής είχε την πολυτέλεια να συνθέσει μαζί με τον πωλητή το αυτοκίνητο που ταιριάζει στον τρόπο ζωής του, την οικογένειά του και τις στυλιστικές προτιμήσεις του 6. Επεκτάθηκε στον βιομηχανικό σχεδιασμό προιόντων καθημερινής ζωής. Στην ιστοσελίδα της Dell μπορείς να συνθέσεις τον δικό σου υπολογιστή, στην αντίστοιχη της Freitag την δική σου τσάντα, στο bedutch.nl το δικό σου μπάνιο ή τη δική σου ταπετσαρία ψηφίδων. Στο εγγύς μέλλον, σύμφωνα με τον Karim Rashid και τον Bruce Sterling θα μπορείς να παραγγείλεις μία καρέκλα προσαρμοσμένη μόνο στο δικό σου σώμα. Στην αρχιτεκτονική βρήκε έφαρμογή με τα περίφημα toolboxes, όπου ο αγοραστής ενός σπιτιού είχε την ευχέρεια να διαλέξει ανάμεσα σε διαφορετικά είδη υλικών, διαστάσεων και ειδών κουφωμάτων, στέγης δίριχτης, τετράριχτης κλπ. Ένα toolbox που στην βόρεια Ευρώπη, τα τέλη της δεκαετίας του 90 καλούνται περίτεχνα να το συνθέσουν οι αρχιτέκτονες και να το θεωρητικοποιήσουν βάσει της παρατήρησης της καθημερινής ζωής. Οι συγγραφές υποχρεώσεων μετατράπηκαν σε ένα πλούσιο αλλά πεπερασμένο multiple choice υλικών με το οποίο μπορείς να συνθέσεις ακόμη και την δική σου όψη χωρίς να ξεφεύγεις από τις επιταγές του αρχιτέκτονα. Στις σχολές αρχιτεκτονικής οι φοιτητές καλούνται να σχεδιάσουν το Τoyota Home ένα προτότυπο για την πραγματoποίηση 1.000.000 σπιτιών στον πλανήτη, ένα ΙΚΕΑ Home 7.

Η διακοσμητεκτονική

Decorchitecture

Στο βομβαρδισμό της εικονοποιημένης πληροφορίας και στην εποχή της διαδραστικής αφήγησης η διακόσμηση γίνεται αρχιτεκτονική, και παύει να είναι κομάτι της. Αποδεσμεύεται από απλή ωραιοποίηση των εσωτερικών χώρων ή από εξωτερική επένδυση του κελύφους και γίνεται δομικό συστατικό. Μια διακόσμηση που μπορεί να γίνει τέχνη, δομικό στοιχείο, φίλτρο, interface. Μια διακόσμηση αποελευθερωμένη από τις ενοχές των αρχιτεκτόνων-κληρονόμων των μοντέρνων και των μεταμοντέρνων. Μια διακόσμηση που γίνεται τοπολογία αλλά και κάθετη παραγωγή. (Ο Bernard Cache προσπαθεί να συνδυάσει τις τοπολογικές αυθαιρεσίες της διακόσμησης με την κάθετη παραγωγή σε ένα software)

Υπάρχει μια νέα γενιά αρχιτεκτόνων η οποία παίζει γενναία με την κουλτούρα της μεσαίας τάξης, την αποδέχεται, την κάνει αρχιτεκτοκτονική (διακοσμητεκτονική) και προσπαθεί με γρήγορους ρυθμούς να ανταποκριθεί στις μεταλλάξεις και την ρευστότητά της.

1. Roemer Van Toorn, 6ix Pack

2. Richard Florida, “The rise of the creative class”

3. Το εγαλείο τουριστικών γραφείων για να αναγνωρίζουν τα μέλη ενός group οργανωμένου πακέτου διακοπών.

4. www.lofts.gr

5. Roemer Van Toorn, 6ix Pack

6. βλ. Ιστοσελίδα της Smart

7. term project sto Βerlage Institute, 1998, επισκέπτες καθηγητές R. Dijkstra, W.VanStiphout